కర్నాటక సంగీతాన్నిఆస్వాదించడం ఎలా - 2

మొదటి టపా ఇక్కడ.

గతవారపు ఎసైన్మెనంటుకి సమాధానాలు బాగానే వచ్చాయి. కొందరు పక్కదారి పట్టారు గానీ చాలామంది సరిగ్గానే పోల్చారు. ఒకరిద్దరు రాగం పేరు కూడా చెప్పారు. మంచిదే. సంగీతం గురించి మాట్లాడుకోవడం మొదలుపెట్టాక రాగాల ప్రస్తావన లేకుండా పని జరగదు. కానీ అది ఇప్పుడే కాదు. మరి కొన్ని టపాలు అయ్యాక రాగాలు, వాటి విశేషాల్లోకి వెళ్దాము.

ఇక్కడే మరొక్క గమనిక కూడా. కొంతమంది సినిమా పాటల ఉదాహరణలు చెప్పమని అడిగారు. ఈ వరుసటపాల ఉద్దేశం కర్నాటక సంగీతాన్ని పరిచయం చెయ్యడం. దాని పట్ల ఆసక్తి పెంపొందించడం. విని ఆనందించడంలోని మెలకువలు చెప్పడం. అసలు మౌలికంగా సినిమా సంగీతం వేరు, కర్నాటక సంగీతం వేరు. సందర్భం వచ్చిన చోట్ల అలాగే చెప్పుకుందాం సినిమా పాటల ఉదాహరణలు. కానీ ముందే చెబుతున్నాను, సినిమా పాటల ప్రస్తావన చాలా తక్కువ ఉంటుంది ఇక్కడ. వ్యాఖ్యల్లో పాఠకులెవరైనా వాటిని ఉదహరిస్తే నాకేం అభ్యంతరం లేదు. Carnatic Fusion సంగీతం గురించి కూడా ఇదే సూచన.

సంగీతం ఆస్వాదించాలంటే ఏం చెయ్యాలి?
నేను నా ఫేస్బుక్కు పేజీలో ఈ టపాల గురించి చెప్పగానే మా పెద్దక్క ఒక మంచి వ్యాఖ్య రాసింది - సంగీతాన్ని ఆస్వాదించడమంటే ఏవుందీ, కర్ణపుటాలు తెరిచి విని ఆనందించడమే - అని. తను సరదాకి రాసిందేమో గాని, సంగీతం వినడం మొదలు పెట్టేవారికి ఈ సలహా మట్టుకు అక్షరసత్యం మాత్రమే కాదు మూలమంత్రం కూడా.

సంగీతం ఆస్వాదించడానికి మొదట కావలసింది వినడం.

ఏం వినాలి? ఎలా వినాలి? ఎక్కువ పరిచయం లేకుండా ఇప్పుడు వినాలి అనుకునేవారికి ఎదురయ్యే ప్రశ్నలివి.

ఏం వినాలి - వనరులు
1) నేను వినడం మొదలు పెట్టినప్పటికంటే ఈ రోజున బోలెడు వనరులు శ్రోతలకి సులభంగా అందుబాటులో ఉన్నాయి. ముఖ్యంగా జాలంలో. ఇదొక మంచి పరిణామం.
నాకు తెలిసిన కొన్ని వనరుల్ని కింద ఇస్తున్నాను. మీకు తెలిసినవి ఇంకా ఉంటే చెప్పండి.

Music India Online    http://mio.to/#/
Raaga                       http://www.raaga.com
Youtube                   http://youtube.com

ఈ మూడు సైట్లనీ పరిశోధించండి. Search చెయ్యడం, ప్లేయర్ని ఉపయోగించడం ఇటువంటివి కొంచెం ముందే సాధన చేసి అలవాటు చేసుకుంటే తరవాత అవసరమైనప్పుడు వెతుకులాటలో సమయం వృధా చేసుకోనక్కర్లేదు. ఈ సైట్లలో సభ్యత్వం తీసుకోవడం వల్ల ఏమైనా అదనపు ప్రయోజనం ఉన్నదేమో మరి నాకు తెలియదు. వీటిని తరచూ ఉపయోగించేవారు ఎవరైనా చెబితే బాగుంటుంది.

2) మీ బంధుమిత్రులలో సంగీతాభిమానులు ఎవరైనా ఉన్నారేమో కనుక్కోండి. ఉంటే గనక వారి వద్ద నించి డిజిటల్ రూపంలోగాని, లేక డిస్కు/కేసెట్ రూపంలో గానీ అరువు తీసుకోవచ్చు. ఇదొక పద్ధతి. దీనివల్ల ఇంకో ప్రయోజనం ఉన్నది - ఆయా బంధుమిత్రులతో వారికీ మీకూ వీలు కుదిరితే ఒక చోట కూర్చుని కలిసి వినవచ్చు, కొంత సంగీత చర్చ చేసే అవకాశం ఏర్పడుతుంది. తద్వారా మీ సంగీత పరిధి విస్తరించే అవకాశం ఉంది.

ఇప్పుడే తొందరపడి డబ్బు పెట్టి సీడీలు గట్రా కొనెయ్యొద్దు. సంగీతం వినడంలో మీకంటూ ఒక అభిరుచి ఏర్పడనివ్వండి, దాన్ని బట్టి మెల్లగా కొనుక్కోవచ్చు.

3) మీరు నివాసం ఉండే చోట సంగీత కచేరిలు నిర్వహించే సభలు ఏమైనా ఉన్నాయేమో తెలుసుకోండి. సంగీతం వినడంలో ఉత్కృష్టమైన అనుభవం ప్రత్యక్ష కచేరీ వినడంలోనే లభిస్తుంది. ప్రత్యక్ష కచేరీలతో కొన్ని ఇబ్బందులు లేకపోలేదు గానీ దాని వల్ల వచ్చే ఆనందం దృష్ట్యా ఇబ్బందుల్ని భరించొచ్చు. సాధ్యమైనంత వరకూ కచేరీలకి వెళ్ళండి. చెన్నైలో త్వరలోనే మ్యూజిక్ సీజను మొదలవబోతున్నది. బహుశా బెంగుళూరులోనూ హైదరాబాదులోనూ కూడా కచేరీలు బాగానే జరుగుతుంటాయి. అమెరికాలో పెద్దనగరాలన్నిటిలోనూ కచేరీలు నిర్వహించే సభలు ఉన్నాయి.

4) టీవీ, రేడియో. నా చిన్నప్పుడు సంగీతాభిరుచికి ప్రాణం పోసింది రేడియో. నేను ఇంజనీరింగ్ చదువుకి ఆర్యీసీకి వెళ్ళిపోయిన కొత్తల్లో రేడియో సంగీత కచేరీలని విపరీతంగా మిస్సయ్యాను. ఆ వియోగం భరించలేక, మా కుటుంబ సన్నిహితులు ఒక ప్రొఫెసరుగారుండేవారు, ఒక ఆదివారం నాడు పొద్దున ఎనిమిదింటికి వాళ్ళింటికి వెళ్ళి, రేడియో పెట్టండి, కచేరీ వినాలి అని అడిగి, గంటసేపు వినిమరీ వచ్చాను. ఆ పిచ్చి అలాంటిది. ఆలిండియా రేడియో శనివారం రాత్రుళ్ళు సుమారు 9.30 నించీ గంటన్నరసేపు శాస్త్రీయ సంగీత కార్యక్రమం నడిపేది. దేశం మొత్తం అదే బ్రాడ్‌కాస్ట్. అందులో మూడు వారాలు హిందుస్తానీ, ఒక వారం కర్నాటక సంగీతం వచ్చేది. ఇది కాక, సంవత్సరానికి ఒక నెల రేడీయో సంగీత సమ్మేళనం అనే పేరిట, దేశంలో వివిధ నగరాల్లో కచేరీలు జరిపి, తరవాతి నెలలో ఆ కచేరీల రికార్డింగుని బ్రాడ్‌కాస్ట్ చేసేవారు. ఆ పైన చెన్నై కేంద్రం డిసెంబరు జనవరి నెలల్లో జరిగే చెన్నై సంగీతోత్సవాల కచ్చేరీలు కొన్నిటిని ప్రసారం చేసేవారు. మరిప్పుడంతా ఎఫ్ఫెం రాజ్యమేలుతున్నది. పరిస్థితి ఏంటో నాకు తెలియదు. అలాగే టీవీ సంగతి కూడా నాకు తెలియదు. కానీ యూట్యూబులో దొరుకుతున్న విడియోలని చూస్తే దూరదర్శన్‌లోనూ వివిధ ఛానెళ్ళలోనూ కర్నాటక సంగీతం బాగానే వినిపిస్తున్నదని తెలుస్తున్నది. అంచేత మీకు అందుబాటులో ఉన్న టీవీ, రేడియోలలో కర్నాటక సంగీత కార్యక్రమాలు ఏమి వస్తున్నాయి, ఏయే వేళల్లో వస్తున్నాయి గమనించి వినే ప్రయత్నం చెయ్యండి.

ఏం వినాలి - రూపాలు
ఇది నిజానికి చాలా జటిలమైన సమస్య. అలవాటు లేని వాళ్ళకి సంగీతం అంతా ఒకలాగే వినిపించవచ్చు, కానీ దానిలోకి దిగి లోతులు తడమడం మొదలైతే అర్ధమవుతుంది, అంతా ఒకలా ఉండదని. సినిమా సంగీతంలో ఎంత వైవిధ్యం ఉన్నదో కర్నాటక సంగీతంలోనూ అంత వైవిధ్యం ఉన్నది. గాత్రం ఉంది, వాయిద్యాలు ఉన్నై. బాణీలు ఉన్నై, కొన్ని కొన్ని పారంపర్య గతమైన కుటుంబాల పద్ధతులున్నై. అటుపైన వ్యక్తిగతమైన శైలులు ఉన్నాయి. హాయిగా ఉయ్యాల ఊపుతున్నట్టు పాడేవారొకరు, జడివాన పడుతున్నట్టు పాడేవారొకరు. మెరుపులు మెరిపించేవారొకరు, పిడుగులు కురిపించేవారొకరు. చమక్కులు చేసేవారొకరు, వయ్యారాలు పోయేవారొకరు. అలాగే పాటల్లోనూ ఎంతో వైవిధ్యం. వీటన్నిటినీ వీలైనంత విస్తృతంగా రుచి చూసి, మీ అభిరుచిని పెంపొందించుకుని, మీకు ఏది నచ్చుతోంది అని గుర్తించుకోవాలని నా కోరిక. నా ఉద్దేశంలో ప్రారంభ దశలో గాత్రం వినడం వల్ల ఎక్కువ లాభాలున్నాయి. అందులోనూ మనకి పరిచయమైన గొంతులు వినడంతో ప్రారంభిస్తే దారి మరి కాస్త సులభం అవుతుంది. ఇక్కడ ప్రస్తావించే సంగీతజ్ఞులందరూ నాకు దైవసమానులే, అందుకని ప్రత్యేకంగా గౌరవ వాచకాలు వాడడం లేదు. మంగళంపల్లి బాలమురళీ కృష్ణ, ఎమ్మెస్ సుబ్బలక్ష్మి, యేసుదాసు, గరిమెళ్ళ బాలకృష్ణప్రసాదు (అన్నమాచార్య ప్రాజెక్టు ఆస్థాన విద్వాంసులు), సుధా రఘునాథన్, ఉన్నిక్రిష్ణన్ - ఈ గాయకుల గాత్రం మీరు ఎక్కడో ఒక చోట వినే ఉంటారు. ప్రస్తుతానికి పైన ఇచ్చిన వనరులలో వీరి పాటలను వెతికి పట్టుకుని వినడం మొదలు పెట్టండి. ఇంకా ఏమేం వినాలో వచ్చే టపాల్లో చాలా వివరాలు వస్తాయి.

ఎలా వినాలి?
ఇప్పటికే ఈ టపా చాలా పొడుగైంది. ఈ విషయాన్ని తరువాయి టపాలో ఇంకా వివరంగా చర్చిద్దాముకాని, ఇప్పటికి ఒక క్లుప్తమైన సలహా చెబుతాను.

Listen widely. Listen deeply. Listen frequently.

గతవారపు ఎసైన్మెంటు
గాత్రం ఎమ్మెస్ సుబ్బలక్ష్మి. నేనిచ్చిన రికార్డింగు ఏ సినిమాలోదీ కాదు, ఒక ప్రత్యక్ష కచేరీలో రికార్డింగు. ఈ పాట హరికేశనల్లూర్ ముత్తయ్య భాగవతుల సృష్టి. ఖమాస్ అనే రాగంలో ఉన్నది. శంకరాభరణం సినిమాలో ఉపయోగించిన బ్రోచేవారెవరురా అన్న మైసూరు వాసుదేవాచార్యుల కృతి కూడా ఇదే రాగంలో ఉండడమే కాక, వింటున్నప్పుడు ఈ పాటకి చాలా దగ్గరగా అనిపిస్తుంది. ఇప్పటికి విని ఉండకపోతే, రెండు పాటలనూ మరోసారి విని పోల్చి చూడండి. ఇది ఎటువంటి పాట, ఈ రాగం ఏవిటి, రెండు పాటలు ఒకే రాగంలో ఉన్నంత మాత్రాన ఒకేలా వినిపిస్తాయా? ఈ విశేషాలన్నీ నెమ్మదిమీద చర్చిద్దాం, సోదాహరణంగా.

ఈ వారం ఎసైన్మెంటు
ఇది సుమారు 20 నిమిషాల నిడివిగల పాట. అమెరికాలో జరిగిన ఒక ప్రత్యక్ష కచేరీలో రికార్డు చేసినది. ఈ పాట మొత్తం, మొదటినించీ చివరిదాకా శ్రద్ధగా వినండి. ఇది మీకు తెలిసిన పాటే. కాకపోతే ఇక్కడ సంపూర్ణమైన కర్నాటక స్వరూపంలో, వాద్య సంగీతంలో వినిపిస్తున్నది. ఈ పాటలో ఏమేమి వాయిద్యాలు వినిపించాయి? వినడంలో మీరు ఇంకా ఏమేమి విశేషాలు గమనించారు? మూడు నాలుగు వాక్యాలు రాయండి. ఉదాహరణకి రికార్డింగులో సుమారు ఏడు నిమిషాలు గడిచాక (ఇక్కడ చప్పట్లు మోగినై) గానీ అసలు పాట మొదలు కాలేదు. అప్పటిదాకా ఏమి జరిగింది? ఎసైన్మెంటులో రెండో భాగం - పైన చెప్పిన జాల వనరులు ఒకదానిలో ఇదే పాటని ఎవరైనా గాయకులు పాడిన గాత్ర రూపంలో వినండి. ఏ సైటులో ఏ గాయకులు పాడినది విన్నారో ఇక్కడ చెప్పాలి. నేనిక్కడ ఇచ్చిన వాద్య రూపానికీ, మీరు విన్న గాత్రరూపానికీ ఏమి తేడాలు గమనించారు? పోలికలు గమనించారు? దీన్ని గురించి ఒకట్రెండు వాక్యాలు చెప్పండి. రెండు రూపాల్లో మీకు ఏది నచ్చింది?