తెలుగు పాఠం - సెప్టెంబరు 27

తెలుగు పాఠం చెప్పి చాలా వారాలైంది, భక్తులందరూ ఆదమరచి హాయిగా నిద్రావస్థలోకి జారుకుంటున్నారేమోనని మేలుకొలపడానికొచ్చా.

ఈ మధ్యన బ్లాగుల్లో కొంచెం తరచుగా కనబడిన రెండు వాడుకల గురించి కొంచెం చెప్పాలనిపించింది.

ఒక చోట ఏదో రచనని పరామర్శిస్తూ "సునిశితమైన హాస్యం" అన్నారు. మరి అక్కడ సమీక్షకులు ఇచ్చిన ఉదాహరణల్లో నైశిత్యమేమీ కనబళ్ళేదు నాకు. ఇంచుమించు ఇలాంటి వాడుకే ఇంకొన్ని చోట్ల కనడేసరికి ఇదేదో కొంచెం దృష్టి పెట్టవలసిన విషయం అనిపించింది.
నిశితము అంటే పదునైనది. సు అంటే మంచి. వెరసి సునిశితము అంటే మాంఛి పదునైనది అని అర్ధం.
హాస్యం సునిశితంగా ఉండకూడదనేం లేదు, ఉండొచ్చు. వ్యంగ్యంలో పుట్టిన హాస్యంలో కనిపిస్తుంది ఇటువంటి పదును. సాధారణంగా హాస్యం కితకితలు పెట్టి నవ్విస్తుంది. అంతమాత్రాన అది సునిశిత హాస్యం కానక్కర్లేదు. కొన్నిచోట్ల హాస్యం సున్నితంగా ఉంటుంది. అంటే, పైకి స్పష్టంగా జోక్‌లాగా కనబడకుండా ఆ వాక్య నిర్మాణం వల్ల, మాట విరుపు వల్ల, చమత్కారం వల్ల హాస్యం పుడుతుంది.
దృష్టి సునిశితంగా ఉండొచ్చు. విశ్లేషణ, విమర్శ కూడా సునిశితంగా ఉండొచ్చు. అంటే విషయంలోని పైపై పొరల్ని ఛేదించి, పదునుగా అసలు విషయంలోకి చొచ్చుకు పోతాయి అన్న మాట.
సునిశితమైన హాస్యం అని వాడేముందు ఆ హాస్యం నిజంగా పదునుగా ఉందో లేదో చూసుకుని వాడితే మంచిది.

ఈ రెండో వాడుక, బ్లాగర్లేమి, బాగా చెయ్యి తిరిగిన రచయితలు కూడా తరచూ తప్పుగా వాడుతుంటారు.
గొప్ప కరుణ, గొప్ప ప్రేమ అనే ఉద్దేశంలో "అవ్యాజమైన కరుణ, అవ్యాజమైన ప్రేమ" అని చాలా చోట్ల చదివాను. ఒకరెవరో రాశారు, శ్రీరామచంద్రునికి హనుమంతుడంటే అవ్యాజమైన ప్రేమ అని.
వ్యాజము అంటే కారణం, నెపం. అవ్యాజం అంటే కారణం లేనిది, అకారణం.
అవ్యాజమైన కరుణ అంటే, కారణం లేకుండా కలిగిన కరుణ. అది గొప్ప కరుణ అయితే అయి ఉండొచ్చు, కానీ ఇక్కడ అవ్యాజమనే విశేషణం గొప్ప అనే పరిమాణానికి సూచనకాదని గ్రహించాలి. శ్రీరామునికి హనుమంతునియందు ప్రేమ ఉండడానికి చాలా కారణాలే ఉన్నాయి. లలితా సహస్రనామంలో (ఇవ్వాళ్టినించీ దేవీ నవరాత్రులు కదా!) అమ్మవారిని "అవ్యాజ కరుణామూర్తి - రజ్ఙానధ్వాంతదీపికా!" అని కీర్తించారు. అంటే మనం ఆమె కరుణకి అర్హులము కాకపోయినా ఏ కారణమూ లేకుండానే కరుణిస్తుందని.

పనిలో పనిగా యువమిత్రుడు సందీప్ వ్యాజస్తుతి అనే అర్ధాలంకారాన్ని గురించి సోదాహరణంగా రాసిన చక్కటి టపా ఇక్కడ.

పాఠం చెప్పినాక పరీక్ష లేకుండా ఎలా?
కింది పదాలకి మీ చేతనైనట్టు అర్ధాలు చెప్పండి, నిఘంటువుల్లో జాలంలో వెతక్కుండా!
అర్ధాలు రాసిన వ్యాఖ్యల్ని రెండు రోజుల తరవాత ప్రచురిస్తాను.

కాటు
పోటు
నాటు
మాటు
చేటు