సీసములు కావివి స్వర్ణ కుసుమములు

ఈ కాలపు బ్లాగ్జనులకి అసలు సీసం అంటే తెలుసో లేదో అని సంశయిస్తూనే ఈ ప్రశ్న అడిగాను సుమారు రెణ్ణెల్ల క్రితం.

అడగటం ఆలస్యం అన్నట్టు అద్భుతమైన సీస పద్యాల సుమవర్షం కురిపించారు మన బ్లాగ్విద్వన్మణులు. వ్యాఖ్యల్లో మిగిలిపోతే అందరికీ కనబడవు కదా - అందరితో ఈ చక్కటి పద్యాలని పంచుకోవాలని వీటిని వెలికి తీసి బ్లాగులో పెడుతున్నా. ఆనందించండి.

ఈ పద్యాల సొగసు, రచించిన మహాకవుల కావ్య సృజనాశక్తికీ, ఎంపిక చేసిన సభ్యుల చక్కటి అభిరుచికీ తార్కాణం. ఇవన్నీ ఇక్కడికి చేరుకోవటంలో నేను నిమిత్త మాత్రుణ్ణి మాత్రమే.

సీ. లోకాల చీకట్లు పోకార్ప రవిచంద్ర, దీపాలు గగనాన త్రిప్పలేక
జగతిపై బడవచ్చు జలరాశి కెరటాలు, మామూలు మేరకు మడవలేక
పని మాలి ప్రతిరోజు ప్రాణికోటుల గుండె, గడియారముల కీలు కదపలేక
అందాలు చింద నీలాకాశ వేదిపై, చుక్కల మ్రుగ్గులు చెక్కలేక

తే.గీ. ఎంత శ్రమ నొందుచుంటివో యేమొ స్వామి!
అడుగిడితి వెట్లొ నేడు మా గడపలోన;
గుండె కుదిలించి నీ ముందు కుప్పవోతు
అందుకోవయ్య హృదయ పుష్పాంజలులను

సమర్పించినవారు: మురళి
కవి: కరుణశ్రీ జంధ్యాల పాపయ్యశాస్త్రి

సీ. మందార మకరంద మాధుర్యమునఁ దేలు మధుపంబు వోవునే మదనములకు
నిర్మల మందాకినీ వీచికలఁ దూఁగు రాయంచ సనునె తరంగిణులకు
లలిత రసాల పల్లవ ఖాది యై చొక్కు కోయిల సేరునె కుటజములకు
పూర్ణేందు చంద్రికా స్ఫురిత చకోరక మరుగునే సాంద్ర నీహారములకు

తే.గీ. అంబుజోదర దివ్య పాదారవింద
చింతనామృత పాన విశేష మత్త
చిత్త మేరీతి నితరంబు చేర నేర్చు
వినుత గుణశీల! మాటలు వేయు నేల

సమర్పించినవారు: శ్రీహర్ష
కవి: బమ్మెర పోతన (ఆంధ్ర మహాభాగవతము, ప్రహ్లాదచరిత్ర)

సీ. ప్రాణేశ! నీమంజుభాషలు వినలేని కర్ణరంధ్రంబుల కలిమి యేల?
పురుషరత్నమ! నీవు భోగింపగాలేని తనులత వలని సౌందర్యమేల?
భువనమోహన! నిన్ను బొడగానగాలేని చక్షురింద్రియముల సత్వమేల?
దయత! నీయధరామృతంబానగాలేని జిహ్వకు ఫలరససిద్ధి యేల?

ఆ.వె. నీరజాతనయన! నీ వనమాలికా
గంధమబ్బలేని ఘ్రాణమేల?
ధన్యచరిత! నీకు దాస్యంబు సేయని
జన్మమేల యెన్ని జన్మములకు?

సమర్పించినవారు: శ్రీరాం
కవి: బమ్మెర పోతన (ఆంధ్ర మహాభాగవతము, రుక్మిణీకళ్యాణము)

సీ. కూర్చుండ మా యింట కురిచీలు లేవు నా ప్రణయాంకమే సిద్ధ పరచనుంటి
పాద్యమ్ము నిడ మాకు పన్నీరు లేదు నా కన్నీళ్ళతో కాళ్ళు కడుగనుంటి
పూజకై మా వీట పుష్పాలు లేవు నా ప్రేమాంజలులె సమర్పింప నుంటి
నైవేద్య మిడ మాకు నారికేళము లేదు హృదయమే చేతి కందీయనుంటి

తే.గీ. లోటు రానీయ నున్నంతలోన నీకు
రమ్ము! దయసేయు మాత్మ పీఠమ్ము పైకి
అమృత ఝురి చిందు నీ పదాంకముల యందు
కోటి స్వర్గాలు మొలపించుకొనుచు తండ్రి!

సమర్పించినవారు: సిరిసిరిమువ్వ
కవి: కరుణశ్రీ జంధ్యాల పాపయ్యశాస్త్రి

సీ. మృగనాభి యలదదు మృగరాజమధ్యమ జలకంబు లాడదు జలజగంధి
ముకురంబు జూడదు ముకురసన్నిభముఖి పువ్వులు దురుమదు పువ్వుబోడి
వనకేళిగోరదు వనజాతలోచన హంసంబు బెంపదు హంసగమన
లతల బోషింపదు లతికా లతికదేహ తొడవులు దొడవదు తొడవుతొడవు

ఆ.వె. తిలకమిడదు నుదుట దిలకినీ తిలకంబు
గమల గృహము జొరదు కమలహస్త
గౌరవించి తన్ను గరుణ గైకొన వన
మాలి రాడు మగవుమాలి యనుచు.

సమర్పించినవారు: రానారె
కవి: బమ్మెర పోతన (ఆంధ్ర మహాభాగవతము, రుక్మిణీకళ్యాణము)

సీ. నీలమేఘ చ్ఛాయబోలు దేహమువాడు, ధవళాబ్జ పత్ర నేత్రములవాడు
కంబు సన్నిభమైన కంఠంబు గలవాడు, చక్కని పీన వక్షంబువాడు
తిన్నైన కనుపట్టు దీర్ఘబాహులవాడు, ఘనమైన దుందుభి స్వనమువాడు
పద్మ రేఖలు గల్గు పద యుగంబులవాడు, బాగైనయట్టి గుల్ఫములవాడు

తే.గీ. కపటమెరుగని సత్య వాక్యములవాడు
రమణి! రాముండు శుభలక్షణములవాడు
ఇన్ని గుణముల రూపింప నెసగువాడు
వరుస సౌమిత్రి బంగారు వన్నెవాడు

సమర్పించినవారు: పద్మ i.
కవి: మొల్ల (రామాయణం, సుందరకాండ)

సీ. తట్టికివచ్చి యిట్టట్టు వోనేరని లేళ్ళవిధంబున లీలయెడలి
వలజిక్కి యెక్కడ మెలగంగనేరని చిలుకలచాడ్పున జెన్నుదరిగి
మాపున జొరబడి యావలజనలేని మీలచందంబున జాలగుంది
యురులలోబడి యెందునరుగంగజాలని నెమిళుల తెరగున గొమరుదక్కి

తే.గీ. కలయ జూచుచు బలుకంగ నెలగురాక
నలగుమేనులతో నెరిదలలు వీడి
వెగడుపడి వెల్లనై కడువిన్నబోయి
పుష్పకంబుననున్న యప్పొలతులెల్ల

సమర్పించినవారు: పప్పు నాగరాజు
కవి: తిక్కన (నిర్వచనోత్తర రామాయణము)

సీ. ఎదురైనచో తన మద కరీంద్రము డిగ్గి కేలూత నొసగి యెక్కించుకొనియె
మనుచరిత్రం బందుకొనువేళ బురమేగ బల్లకి తనకేల బట్టియెత్తె
గోకట గ్రామాద్యనేకాగ్రహారంబు లడిగిన సీమలయందు నిచ్చె
బిరుదైన కవిగండపెండేరమున కీవ తగుదని తానె పాదమున దొడగె

తే.గీ. 'ఆంధ్ర కవితా పితామహ, అల్లసాని
పెద్దన కవీంద్ర' యని నన్ను పిల్చునట్టి
కృష్ణరాయలతో దివికేగలేక
బ్రతికియున్నాడ జీవచ్ఛవంబ నగుచు

సమర్పించినవారు: చదువరి
కవి: అల్లసాని పెద్దన (చాటువు)

సీ. విమతభూపతు లెట్లు విముఖులై పాఱిరో- రాజపీఠం బెక్కరాని నీకు
కుంభినీధవులెట్లు కూతుఁడ్రనిచ్చిరో- కులమొల్లకయె నీకు గోపకునకు
సుందరీమణులెట్లు చూచి మోహించిరో - కప్పగు మైచాయ గలుగు నీకు
దాసజనంబెట్లు దాస్యంబు సలిపిరో - తిరియు వానిని మారు తిరియు నీకు

తే.గీ. మమత నీలీల అటు సూసి బ్రమసిరేమొ
తగుదువే ఇట్టి ఘనతకు దందభూప
చిత్ర చిత్ర ప్రభావ దాక్షిణ్యభావ
హత విమత జీవ శ్రీకాకుళాంధ్ర దేవ!

సమర్పించినవారు: స్వాతికుమారి
కవి: కాసుల పురుషోత్తమ కవి (శ్రీకాకుళాంధ్రనాయక శతకము)

సీ. కలుగడే నాపాలి కలిమి సందేహింపన్ గలిమి లేములు లేక కలుగువాడు
నాకడ్డపడ రాడె నలిన సాధువులచే బడిన సాధుల కడ్డు పడెడి వాడు
చూడడే నా పాటు జూపుల జూడక జూచు వారలన్ గృపన్ జూచువాడు
లీలతో నా మొరాలింపడే మొఱగుల మొఱలెరుంగుచున్ దన్ను మొఱగువాడు

తే.గీ. నఖిల రూపులున్ దనరూప మైనవాడు
ఆదిమధ్యాంతములు లేక అడరువాడు
భక్త జనుల దీనుల పాలి వాడు
వినడె చూడడె తలపడే వేగ రాడె

సమర్పించినవారు: లలిత
కవి: బమ్మెర పోతన (ఆంధ్ర మహాభాగవతము, గజేంద్రమోక్షము)